ترسیم چارچوب مذاکره ایران با آمریکا از سوی عراقچی؛ «بده بستان» بر اساس «فرمول برجام»  – یورنا

اگرچه مذاکره و مبنای آن توسط بالاترین نهادهای حاکمیتی تعریف و مشخص می شود، اما دیدگاه خود عراقچی که در این بخش از گفتگو با شبکه چین مطرح شد نیز حائز اهمیت است. به طور خاص، نگاه ارگچی به برجام از دیدگاه او درباره مذاکرات سیاسی می آید که در کتاب قدرت مذاکره: اصول و قواعد مذاکره سیاسی و دیپلماتیک توضیح می دهد.

به گزارش «سرویس بین الملل یورنا».سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت و گو با شبکه سی سی تی وی چین گفت: آماده از سرگیری مذاکرات بر سر برنامه هسته ای ایران هستیم. ما بیش از 2 سال است که صادقانه با کشورهای 1+5 مذاکره کرده ایم و در نهایت به توافقی دست یافته ایم که همه دنیا آن را پذیرفتند و به عنوان دستاورد دیپلماسی تحسین کردند. ما با حسن نیت این کار را انجام دادیم، اما این آمریکا بود که بدون هیچ توجیهی آن را رها کرد و شرایط را به اینجا رساند.

وی در ادامه تاکید کرد: ما همچنان آماده ایم بدون تاخیر وارد مذاکرات سازنده در خصوص برنامه هسته ای خود شویم. مذاکره برای توافق. فرمولی که می بینیم همان فرمول قبلی برجام است که اعتمادسازی به برنامه هسته ای ایران در ازای لغو تحریم هاست. بر این اساس ما آماده مذاکره هستیم.

سخنان عراقچی علیرغم اینکه عرصه های زیادی را برای مذاکره باز نکرد اما حاوی چند نکته مهم است. نکته اول این است که اساس مذاکرات سندی که «به نتیجه رسید»، حسن نیت طرفین بود، اما آمریکا این حسن نیت را از بین برد.

بر این اساس ایران مذاکرات را بر مبنای «بازگرداندن اعتماد» بر مبنای «رفع تحریم ها» قرار می دهد. اگرچه این فرمول مختص برجام است، اما هرگونه اقدام اعتمادسازی مبتنی بر لغو تحریم ها را در نظر خواهد گرفت.

شاید مهم ترین تغییر در این فرمول، در مقایسه با روش های قبلی، از جمله UNFCCC، تمرکز ویژه بر رفع تحریم ها علیه اقدامات اعتمادساز باشد. در حال حاضر ایران دارای ذخایر قابل توجهی از اورانیوم 60 درصد غنی شده است.

ذخایر اورانیوم غنی شده ایران تا 26 اکتبر 852.6 کیلوگرم افزایش یافته و به 6604.4 کیلوگرم رسیده است.
همچنین در این زمینه، ذخایر اورانیوم غنی شده ایران 25.3 کیلوگرم افزایش یافت و در سانتریفیوژهای UF6 20 درصد به 839.2 کیلوگرم رسید.

آژانس در گزارش آگوست 2024 خود، بر اساس گزارش‌های تغییرات در موجودی انبار ایران، کل ذخایر اورانیوم غنی‌شده را 60 درصد، شامل 164.7 کیلوگرم (افزایش 22.6 کیلوگرم نسبت به ماه می) و 813.9 کیلوگرم، 20 درصد افزایش (یک بار) برآورد کرد. 62.6 کیلوگرم نسبت به می 2024 افزایش یافته است.

ایران در یک فرآیند تصادفی حتی موفق شد اورانیوم را تا 84 درصد غنی کند. بر این اساس ایران همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص توافق مارس 2023 را شرط مذاکره با آمریکا و لغو تحریم ها قرار داده است.

از سوی دیگر کشورهای اروپایی در آخرین قطعنامه مصوب هیات مدیره آژانس بین المللی انرژی اتمی از دبیرکل خواستند تا پایان اسفندماه گزارشی جامع درباره برنامه هسته ای ایران ارائه کند.

به نظر می رسد این گزارش مبنای فعال سازی «مکانیسم ماشه» باشد. پس از تصویب قطعنامه آژانس، سه گانه اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) در نامه ای به شورای امنیت اعلام آمادگی کردند که مکانیسم ماشه را فعال کنند.

از سوی دیگر ایران اعلام کرده است که رفتن در این مسیر اشتباه منجر به خروج از برجام خواهد شد. با این حال، یک دور از مذاکرات ایران و سه گانه اروپایی به پایان رسیده و دور دوم آن هفته آخر دی ماه در ژنو برگزار می شود.

عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در ارتباط با این مذاکرات گفت: مذاکراتی با کشورهای اروپایی انجام شده است. دور دوم این مذاکرات قطعی شده و طی دو هفته آینده با سه کشور اروپایی برگزار می شود. در مورد آمریکا طبیعی است که دولت جدید باید سیاست خود را تدوین کند و ما بر اساس آن تصمیم خواهیم گرفت. چین و روسیه در گذشته دو عضو موثر مذاکرات بوده اند و به گفته جمهوری اسلامی ایران باید نقش سازنده ای در این مذاکرات داشته باشند. این خواسته و اراده ماست.

عراقچی همچنین در گفت و گو با شبکه تلویزیونی سی سی تی وی چین گفت: به عنوان یک دیپلمات معتقدم حتی در سخت ترین شرایط هم می توان به راه حل دیپلماتیک دست یافت. دیپلمات ها چقدر خلاق و مبتکر هستند. آنها می توانند راه های جدیدی بیابند و فرمول های سازش جدیدی ارائه دهند. اگر اراده سیاسی در طرف مقابل وجود داشته باشد، یافتن راه حل دشوار است، اما غیرممکن نیست.

اگرچه مذاکره و مبنای آن توسط بالاترین نهادهای حاکمیتی تعیین و مشخص می شود، اما دیدگاه خود عراقچی که در این بخش از گفتگو با شبکه چین مطرح شد نیز حائز اهمیت است. به طور خاص، نگاه ارگچی به برجام از دیدگاه او درباره مذاکرات سیاسی می آید که در کتاب قدرت مذاکره: اصول و قواعد مذاکره سیاسی و دیپلماتیک توضیح می دهد.

او در این کتاب مفهوم مذاکرات سیاسی را از زوایای مختلف بیان می کند. عراقچی می نویسد: «مذاکره در اصل به معنای مبادله است، برای به دست آوردن چیزی باید چیزی داد. اینطور نیست که در مذاکرات همیشه یک طرف امتیاز بدهد و طرف دیگر امتیاز بگیرد، بلکه این یک روند دوجانبه است. اگر ارزیابی یک جانبه در مذاکره صورت می گیرد، این مذاکره نیست، بلکه تسلیم یک طرف به طرف دیگر است… مذاکره سیاسی، مذاکره ای است بین دولت ها و در واقع نمایندگان رسمی آنها، به طوری که مناسب باشد. برای هدف دستیابی به اهداف مشخص، در یک فرآیند مبادله ای که می تواند اختلافات را حل کند، مشکلات را حل کند، روابط عادی دیپلماتیک را بازگرداند، مسئولیت ها و هزینه ها را در مقابله با بحران تقسیم کند و در نهایت روابط را تنظیم کند.

ضرورت مذاکره از دیدگاه وی این است: «مذاکره سیاسی زمانی ضروری می شود که تعارض یا مشکلی بین دو یا چند بازیگر مانع از دستیابی به اهداف مشخص شود و سپس [مذاکره سیاسی]زمانی شروع می شود که ارزش مذاکره بالاتر از ارزش مذاکره باشد. مذاکره سیاسی، مانند هر مذاکره دیگری، راهی در دسترس تر، مقرون به صرفه تر و کم خطرتر برای دستیابی به اهداف خاص است. گاهی اوقات این تنها راه است و هیچ جایگزینی وجود ندارد.”

برای عراقچی زمان مذاکره مهم است. وی معتقد است: «یک دیپلمات حرفه ای باید بفهمد چه زمانی، در مقابل چه موضوعاتی و تا چه اندازه باید انعطاف پذیر باشد و در چه موضوعاتی نباید انعطاف پذیر باشد. ارتباط به موقع بازیگران، احتمال به بن بست رسیدن مذاکرات را کاهش می دهد. یک دیپلمات موفق فرصت هایی را که در یک لحظه به وجود می آید استفاده می کند و به امید به دست آوردن فرصت های بهتر آنها را از دست نمی دهد.

عراقچی حتی زمانی که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار نشد، تصریح کرد: رقیب ما چه کسی باشد مهم نیست. ما بر اساس منافع خود مذاکره می کنیم. ما به وظیفه خود عمل کرده و بر اساس مصالح کشور مذاکره خواهیم کرد. هرکسی رئیس جمهور آمریکا شود با اعمال و رفتارش قضاوت می شود.

عراقچی همچنین در ترسیم مذاکرات احتمالی عنوان کرده است: ابتدا باید بستر مناسب برای مذاکره ایجاد شود. درست است که برخی از بخش‌های برجام دیگر برای ما مفید نیست و برخی از بخش‌ها قدیمی شده است، اما معتقدم این چارچوبی است که می‌تواند منجر به توافق شود. اینطور نیست که تحریم ها را برداریم تا منافع و آبروی بزرگ خود را زیر پا بگذاریم. ما حاضریم با اروپا وارد گفتگوی شرافتمندانه شویم و از ابزارهای شرافتمندانه استفاده کنیم.

وی در عین حال تصریح کرد که ما به گذشته نگاه می کنیم، از گذشته درس می گیریم، اما در گذشته متوقف نمی شویم.

بر این اساس ایران اعلام کرد که در کنار درس گرفتن از گذشته، مذاکرات را بر اساس منافع مردم انجام خواهد داد و اعتماد به برنامه هسته‌ای نیز در گرو لغو تحریم‌هاست که «بدهی» است. فرمول توقف» با نتایج عینی و نه وعده. .