کشف اسکلت (۴۳۰۰ پیش از میلاد) در چشمه علی ری – یورنا
بر اساس اعلام حمیدرضا ولی پور، رئیس کمیته کاوش تپه چسمه علی ری، این دفینه در معماری دوره سوم ابریشم در این تپه هفت هزار ساله کشف شد. بر اساس شواهد و سفال های مراحل معماری، احتمال می رود قدمت این تدفین و اسکلت آن به دوره موسوم به سیلک 3 (4300 سال قبل از میلاد) بازگردد.
به گزارش یورنا به نقل از همشهری آنلاین، علی ری رئیس کمیته کاوش باستان شناسی چشمی نیز گفت: در فصول آینده ادامه این کاوش ها می تواند شناخت فضاهای معماری این روستا را افزایش دهد.
باستان شناسان امیدوارند پژوهشگاه میراث فرهنگی برای اخذ مجوز لازم برای برداشتن نمونه اسکلت همکاری کند تا پس از آزمایش قدمت، زمان تدفین مشخص شود.
کاوش های باستان شناسی در تل ری هفت هزار ساله اخیراً همزمان با افتتاح پایگاه تحقیقات میدانی باستان شناسی در دانشگاه شهید بهشتی پس از نزدیک به سه دهه آغاز شد. حمیدرضا ولی پور ناظر این کاوش را ایمان مصطفی پور معاون کمیته کاوش، کورش محمد خانی، نگین میری، کامیار عبدی، امیرصادق نقشینه و علی بهادری از اعضای هیات علمی گروه آثار باستانی شهید همراهی می کنند. دانشگاه بهشتی، اعضای کمیته کاوش و با مشارکت دانشجویان مقطع کارشناسی باستان شناسی در سال 1398، این کاوش باستان شناسی در حال انجام است.
تپه چشمی علی در جنوب تهران و در محدوده شهر باستانی ری و در کنار چشمه ای قرار دارد که نام خود را از آن گرفته است. این تپه حدود 7 متر ارتفاع دارد و در کنار بقایای دیوار شهر اسلامی الری قرار دارد و مجموعه ای از تپه های صخره مانند به ارتفاع 15 متر است. در حال حاضر تپه چسمه علی توسط خیابان های اطراف و ساختمان های مدرن احاطه شده است.
اولین کاوش های باستان شناسی در ری (به ویژه تپه چشمی علی) در سال 1912 توسط ژاک دمورگان فرانسوی رئیس کاوش های فرانسوی در سوس انجام شد که اولین نمونه از فعالیت های باستان شناسی در فلات مرکزی ایران و تاریخ آن بود. قدمت این فعالیت ها به بیش از یک قرن می رسد. اما دمورگان حفاری ها را رها کرد و کاوشگران غیرمجاز در بیابان هایشان مشغول بودند. فریدریش زاری باستان شناس آلمانی گلایه کرد که علیرغم انحصار کاوش های باستان شناسی در ایران، فرانسوی ها ری را در چنگال تخریب و استثمار دلالان محلی رها کردند و این دلالان را دزدان نمایندگی آثار باستانی اسلامی می دانستند.
تپه چشمی علی دوباره در سال 1924 توسط دیت کاردار سفارت فرانسه در تهران کاوش شد (واندن برگه، 1959: 121). نزدیک به یک دهه بعد، اریک اشمیت کاوش های باستان شناسی در شهر باستانی ری را در سه فصل در سال های 1936-1936 انجام داد که طی آن حدود 900 متر مربع از تپه چشمی علی (شامل لایه های ماقبل تاریخ و اشکانی و گورستان اسلامی روی تپه). ) حفاری شدند. وی با هدف بررسی فرهنگ مس شناسایی شده در تپه حصار دامغان (اشمیت، 1935، b & 1936) به کاوش در سایر بخشهای رودخانه مانند قلعه جابری، سکونتگاه سلجوقیان در نزدیکی آرامگاه بیبی پرداخت. زبیده، تپه ارگ، نقرخان و حتی خارج از ریشه ترخان (Tripto, 2007: 18) اما با وجود این موفقیت کاوش های او دلیلی بود بر با شروع جنگ جهانی دوم و مرگ ناگهانی او در سال 1964، او هرگز نتوانست نتایج تحقیقات خود را به طور کامل ارائه دهد.
در سال 1376 تپه چشمه علی با نظارت مهمت رحیم صراف و حسن فضلی نشلی مورد کاوش مجدد قرار گرفت و در نتیجه علاوه بر دستیابی به گاهشماری مطلق، نهشته های سه دوره نوسنگی، انتقالی و کالکولیتیک قدیم کشف شد. نیز به دست آمده است.