کدام‌ یک در کاهش آلودگی هوا مؤثرترند “باد یا باران”؟ – یورنا

به گزارش یورنا به نقل از خبرگزاری تسنیم، آلودگی هوای شهر تهران یکی از معضلات اساسی زیست محیطی است که به ویژه در فصول سرد سال به اوج خود می رسد و اثرات جدی بر سلامت جامعه و کیفیت آن دارد. به گزارش یورنا، آمارهای وزارت بهداشت حاکی از آن است که سالانه بیش از 3700 نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند و خسارت ناشی از این پدیده در تهران به 2.3 می رسد. میلیارد دلار

تهران با بیش از 8 میلیون نفر جمعیت و تردد وسایل نقلیه سنگین به یکی از آلوده ترین شهرهای ایران بر اساس گزارش سازمان حفاظت محیط زیست در فصل پاییز و زمستان به دلیل افزایش و استفاده از فسیل ها تبدیل شده است. سوخت، صنایع و خودروها و همچنین پدیده واژگونی. دما و میزان آلاینده های هوای تهران به میزان قابل توجهی در حال افزایش است.

33 درصد از سال 1402 در آلودگی سپری شده است

این وضعیت باعث می شود که شاخص کیفیت هوا (AQI) در بسیاری از روزهای سرد سال به سطوح ناسالم و حتی بیش از حد ناسالم برای گروه های حساس برسد، به عنوان مثال در سال 1402 شهر تهران در مجموع 119 روز هوای آلوده را تجربه کرد. است این معادل حدود 33 روز در سال است. آلاینده اصلی در این مدت ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون (PM2.5) بود که باعث 98 روز کیفیت نامطلوب هوا شد.

ازن به عنوان دومین آلاینده با 26 روز آلوده و ذرات معلق کمتر از 10 میکرون با 17 روز هوای ناسالم نیز سهم بسزایی داشته است. این داده ها حاکی از کاهش کیفیت هوا به ویژه در فصول سرد و روزهای پایدار آب و هوا به دلیل کاهش تهویه طبیعی و افزایش ماندگاری آلاینده ها در جو است.

سهم 70 درصدی وسایل نقلیه در آلودگی هوای تهران

یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای تهران استفاده گسترده از وسایل نقلیه شخصی است و تخمین زده می شود که خودروها بیش از 70 درصد در تولید آلاینده های این شهر سهم داشته باشند. خودروهای قدیمی که مصرف سوخت بیشتری دارند و سیستم های کنترل آلایندگی مناسبی ندارند، در کنار ترافیک سنگین تهران، آلودگی هوا را تا حد زیادی افزایش می دهند.

موتورسیکلت ها نیز عامل اصلی این آلودگی هستند. طبق آمار، حدود 2.5 میلیون موتورسیکلت در تهران وجود دارد که بیش از نیمی از آنها استانداردهای لازم را ندارند و بدون سیستم های تشویقی، آلاینده های خطرناک تولید می کنند. موتورسیکلت های کاربراتوری به تنهایی می توانند تا 5 برابر بیشتر از یک خودروی بنزینی آلودگی ایجاد کنند و به دلیل تعداد زیاد آنها به طور قابل توجهی در افزایش ذرات معلق (PM2.5) و سایر آلاینده ها نقش دارند.

در فصول سرد سال پدیده وارونگی حرارتی (اینورژن) آلودگی هوا را تشدید می کند. وارونگی دما زمانی رخ می دهد که لایه ای از هوای گرم در بالای لایه ای از هوای سرد قرار گیرد و آلاینده های ناشی از حرکت وسایل نقلیه و فعالیت های صنعتی در نزدیکی سطح زمین به دام بیفتد منطقه دره البرز با کوهستانی احاطه شده است و تاثیر بسزایی در تجمع آلاینده ها دارد. در شرایط وارونگی، لایه ای از هوای سرد و سنگین، آلاینده ها را در سطح پایین نگه می دارد و از انتشار آنها جلوگیری می کند.

این وضعیت به طور مکرر به خصوص در ماه های دسامبر و ژانویه که هوا خنک تر است اتفاق می افتد و باعث افزایش غلظت آلاینده هایی مانند دی اکسید نیتروژن (NO2)، دی اکسید گوگرد (SO2)، ذرات معلق (PM2.5 و PM10) می شود. و ازن (O3).

ذرات PM2.5 اصلی ترین آلاینده هوای تهران است

آمارهای سازمان هواشناسی و محیط زیست نشان می دهد که ذرات معلق (PM2.5) از خطرناک ترین آلاینده های هوای تهران در فصل سرما هستند. این ذرات به دلیل اندازه کوچکشان (کمتر از 2.5 میکرون)، می توانند به اعماق مجاری تنفسی نفوذ کرده و مشکلاتی مانند آسم، بیماری های قلبی عروقی و حتی سرطان ایجاد کنند.

در برخی از روزهای پاییز و زمستان، غلظت PM2.5 در هوای تهران به بیش از 150 میکروگرم در متر مکعب می رسد که بسیار فراتر از حد مجاز توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت (25 میکروگرم بر متر مکعب) است. این شرایط بحرانی مدیریت شهری را مجبور به اتخاذ تدابیری چون تعطیلی مدارس، اجرای طرح های محدودسازی ترافیک و کاهش فعالیت های صنعتی در برخی روزها می کند.

علاوه بر اقداماتی که دستگاه ها باید انجام دهند، رفتار طبیعت نیز نقش اساسی در کاهش آلودگی هوا دارد و معمولا در روزهایی که بارندگی یا سرعت باد زیاد است، شاهد کاهش آلاینده ها در پایتخت هستیم.

خداوند متعال در خصوص تاثیر این دو پدیده طبیعی در کاهش آلودگی هوا می فرماید: یک کارشناس محیط زیست به تسنیم می گوید: مکانیسم کاهش آلودگی هوا بر اثر باد و باران بسته به نوع آلاینده متفاوت است و نوع آلاینده تاثیر مستقیمی بر قدرت و کارایی این دو عامل دارد.

“باد” آلاینده ها را از بین نمی برد

وی تصریح کرد: باد آلاینده ها را از طریق پراکندگی جابه جا می کند، اما این پراکندگی برای آلاینده های گازی و ذرات بسیار ریز (مانند PM2.5) به ویژه آلاینده هایی مانند ازن و دی اکسید گوگرد (SO2) که به راحتی در هوا منتقل می شوند، موثرتر است. آنها توسط باد از مناطق آلوده حمل شده و پخش می شوند.

این کارشناس گفت: اما باد به تنهایی نمی تواند آلاینده ها را از بین ببرد. بلکه آنها را به مناطق دیگر منتقل می کنند، مثلاً در شرایط وارونگی دما (وارونگی) حتی بادهای کم سرعت نیز ممکن است تأثیر قابل توجهی در کاهش آلودگی نداشته باشند، زیرا یک لایه هوا آلاینده ها را نزدیک به سطح زمین نگه می دارد. برای ذرات بزرگتر از 2.5 میکرون، باد به سرعت بیشتری برای حرکت آنها نیاز دارد و پراکندگی این ذرات در مقایسه با ذرات کوچکتر کمتر خواهد بود.

باران آلودگی ها را از بین می برد

موحدی ادامه داد: باران با فرآیندهای شستشو و رسوب آلاینده ها را بر روی زمین رسوب می دهد. مکانیسم های باران برای کاهش آلودگی به دو بخش “باران قبل از باریدن زمین” (بارش) و “شستشو پس از برخورد با زمین” تقسیم می شود. در حالت اول، در هنگام پاییز، قطرات باران با ذرات معلق در هوا (PM2.5 و PM10) و برخی گازهای محلول مانند دی اکسید گوگرد و آمونیاک برخورد کرده و آنها را بر روی سطح زمین رسوب می دهند ذرات موثر است.

وی افزود: در حالت دوم (شستشو پس از برخورد با زمین)، پس از بارندگی ممکن است آلاینده هایی که به سطح زمین رسیده اند وارد شبکه های آب شده و از محیط شهری دور شوند.

به گفته وی، در مورد آلاینده های گازی مانند ازن، تأثیر باران کمتر است، زیرا ازن به راحتی در آب حل نمی شود و برای کاهش آن در هوا نیاز به شرایط خاصی است. به دلیل توانایی حل شدن در آب، دی اکسید گوگرد به طور موثر توسط باران کاهش می یابد، زیرا در تماس با آب باران اسید سولفوریک تولید می کند و باران به شکل اسیدی می بارد.

تفاوت در نوع آلاینده است

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: ذرات کوچکتر از 2.5 میکرون (PM2.5) به دلیل اندازه بسیار کوچک به راحتی در هوا حرکت می کنند و باد می تواند آنها را پراکنده کند و باران می تواند آنها را از هوا بشوید. در مورد ذرات بزرگتر از 2.5 میکرون، این ذرات هنگام بارندگی به سرعت روی زمین می نشینند، اما بادها ممکن است تأثیر کمتری بر حرکت آنها داشته باشند.

موحدی بیان کرد: در برخورد با دی اکسید گوگرد (SO2) هم باد و هم باران در کاهش این آلاینده موثر هستند اما باران به دلیل حل شدن دی اکسید گوگرد (SO2) در آب موثرتر است. در مورد ازن (O3)، باد نیز می تواند به پراکندگی ازن کمک کند، اما باران تاثیر کمتری بر آن دارد.

باران اسیدی و افزایش آلاینده ها

موحدی در پاسخ به اینکه آیا باران نیز می تواند آلودگی را افزایش دهد، تصریح کرد: بله، باران در شرایط خاصی می تواند آلودگی هوا را افزایش دهد، به ویژه زمانی که با پدیده ای به نام باران اسیدی مواجه هستیم که زمانی رخ می دهد که آلاینده های گازی مانند دی اکسید گوگرد (SO2) و اکسیدهای نیتروژن. اکسیدهای نیتروژن) در حضور رطوبت به اسید سولفوریک و اسید نیتریک تبدیل می شوند. باران اسیدی می تواند این ترکیبات را وارد خاک و آب کند و منجر به آلودگی منابع طبیعی و آسیب به اکوسیستم ها شود.

وی افزود: همچنین در مواردی که آلاینده های سطح زمین با باران ترکیب می شوند، به جای ناپدید شدن، ممکن است این آلاینده ها به ذرات معلق در هوا تبدیل شوند و کیفیت هوای نزدیک به سطح زمین را تحت تاثیر قرار دهند. به طور کلی در هوای بسیار آلوده یا صنعتی، باران گاهی اوقات آلاینده ها را به طور موثر حذف نمی کند و حتی در برخی موارد آلاینده ها را به صورت ذرات معلق به مناطق دیگر منتقل می کند.

این کارشناس در پایان خاطرنشان کرد: این اثرات در شرایط آب و هوایی خاص و با آلاینده‌های خاص خود را بیشتر نشان می‌دهد، بنابراین باران معمولاً تنها در شرایط خاصی می‌تواند باعث افزایش یا تغییر نوع آلودگی هوا شود.