فرحبخش: ما ورشکسته ایم/ سینما، دانشگاه و فرهنگ کده نیست، صرفا سرگرمی است – یورنا

نباید برای مسئولانی که لزوماً سینما را فراگیر می دانند، فیلم بسازیم، دولت و مدیران باید به سینما به عنوان سرگرمی نگاه کنند وگرنه اوضاع به همین منوال است. این را محمد حسین فرحبخش تهیه کننده و کارگردان تایید می کند و تایید می کند که برای موفقیت فیلم ها باید به داستان آن ها توجه شود.

به گزارش سرویس فرهنگی یورنا. محمدحسین فرحبخش درباره سینما حرف هایی می زند که انگار قرار است کل فلسفه حاکم بر این صنعت یا هنر را مرور کنیم و نگاهی دیگر به ماجرا بیندازیم. او مهمان است یورنا گفتگویی با خبرنگار این رسانه انجام دادم که در ادامه متن این گفتگو را می خوانید.

سینما چطوره؟

وضعیت کنونی سینما از نظر سینما و سالن های سینما بسیار خوب است و در دو سه سال گذشته فیلمبرداری بی نظیر بوده است. سینماها منتفع شده اند و ما نزدیک به 1000 سینما داریم و بسیاری دیگر هم داریم که در شرف افتتاح هستند. حالا هرکس بخواهد پاساژ یا مرکز خرید بسازد، حتماً در آن سینما می‌سازد تا محبوبیتش بیشتر شود، اما این به نفع سینماست، نه به نفع سینمای ایران.

چه در مورد

سینمای ایران ورشکستگی مطلق است البته این ورشکستگی مطلق متعلق به این سال ها نیست و از سال 62 شروع شد.آمار فیلم برای شما. ذره جسم مستقیم اگر او را بگیرید، او کاملاً ورشکسته است. از سال 62 برایتان مثال می زنم، آن زمان آقای انور بهشتی حضور داشتند. یک روز جلوی انور بهشتی بودم که به من گفت فروش سینمای ایران در سال گذشته 88 میلیون تومان بوده و امسال که یک سال گذشت و ما آمدیم 102 میلیون تومان شد، بنابراین قیمت بلیت 5 شد. -6 تومن. این رقم در آن زمان بسیار بالا بود. او کار را نخواند. به آنها گفتم پارسال که فروش سینما 88 میلیون بود، 22 فیلم دریافت کردید یعنی هر فیلم حدود 4 میلیون تومان فروخت، اما امسال که شما می گویید 102 میلیون تومان فروش داشتیم که مربوط به 44 فیلم است. این یعنی او ورشکسته است. اگر الان به فروش نگاه کنیم، مثلاً سال گذشته سینما حدود 1300 میلیارد فروخت، اما حدود 700-800 میلیارد مربوط به سه یا چهار فیلم بود، در حالی که 70-80 فیلم اکران شد. این در واقع به معنای ورشکستگی سینماست.

چرا این است؟

تا زمانی که دولت و نظام به سینما به عنوان یک سرگرمی صرف نگاه نکنند، وضعیت به همین منوال است و سینما نمی تواند موفق شود. در دو سه سال گذشته اگر برخی فیلم ها فروش بالایی داشته اند به این دلیل است که دولت به سینما به عنوان سرگرمی نگاه می کند. اینکه سینما دانشگاه یا مکانی برای فلسفه و تفکر و فرهنگ باشد اساساً اشتباه است و هرکس به آن معتقد است یا نادان است یا مغرض.

آیا این بدان معناست که سینما فقط برای سرگرمی است؟

بله، اولویت سینما باید سرگرمی باشد. از ابتدا که وارد سینما شدم، از جنبه سرگرمی و فیلمسازی به آن نگاه کردم. من مخالف گفتن چیزی در فیلم نیستم، اما نباید از آن انتظار فلسفه و دانشگاهی داشت. من فیلم‌های زیادی ساخته‌ام که مثلاً تجاری بودند و همه آنها حرفی برای گفتن داشتند. البته من نمی دانم منظور از فیلم تجاری چیست. به نظر من فیلم های پرمخاطب، مخاطب متوسط ​​و مخاطب کم داریم. البته نباید برای مسئولان فیلم بسازید، بلکه باید برای مردم فیلم بسازید.

در دو سه سال اخیر بنیاد سینمایی فارابی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد هر سال پیش آقای رئیسی می رفت و 300 تا 400 میلیارد تومان به بودجه ارشاد سالانه از دولت می گرفت و خرج می کرد. فیلم هایی که تولید شدند او هلاک خواهد شد. فیلمی که ارزش دیدن دارد را نام ببرید. فیلم ها بیشتر از هم مزخرف هستند. سینما اینگونه ساخته نمی شود. ما فیلم های خوب و سینمای خوبی داریم.

این به چه معناست؟

فیلم خوب یعنی مثلاً سالی 70 فیلم ساخته می شود اما دو سه تای آن خوب است. سینمای خوب این است که اگر 70 فیلم بسازید که 40 تای آن متوسط، 10 تای آن خوب و 20 تای آن بد باشد، بد بودن اشکالی ندارد.

قبول دارید سینمای امروز نه تنها فرهنگ سازی نمی کند، حتی قصه هم ندارد؟

شما نیاز به یک فلش بک دارید. ما فرهنگ سینمای قبل از انقلاب را قبول نداریم و یکی از دلایل انقلاب در کشور می تواند سینمای گذشته باشد اما در گذشته همه فیلم ها داستان داشتند. پس از انقلاب، فیلم های اول داستان داشتند و روند طبیعی صعودی را طی کردند و فروش فیلم روز به روز بیشتر می شد. اکثر فیلم ها به صورت خصوصی تولید شده و موفق بوده اند. شرایط سینما به قدری خوب است که حتی اولین فیلم جنگی به صورت خصوصی تولید شد و موفقیت آمیز بود. اما از سال 62 که آقای انور بهشتی آمدند، داستان و قهرمان را از سینما خارج کردند. متأسفانه آنها 11 سال در تجارت بودند و کاری را انجام دادند که هیچ مقام دیگری که بعد از آنها آمده بود انجام نمی داد. سینمای ما اصلا قصه ندارد. این چهار پنج فیلمی که فروخته شده اند، نیم داستان دارند.

در انتخاب پروژه های سینمایی چه معیارهایی را در نظر می گیرید؟

اولین معیار من داستان است. داستان با فیلمنامه متفاوت است.

چه فرقی دارد

یکی از مشکلاتی که اکثر مردم درک نمی کنند این است که اگر داستان خوب و فیلمنامه بد باشد، می توان کاری کرد و در ساخت فیلم درست شد، اما حتی اگر فیلمنامه درست باشد و داستان درست باشد. جذاب و گیرا نیست، هیچ چیز از فیلم بیرون نمی آید حتی اگر در داستان نویسی خوب باشد، به مردم نگاه کنید و من زیاد اطراف مردم هستم. من در بین همه اقشار مردم از مذهبی و غیر مذهبی گرفته تا مبتذل و غیر مبتذل وجود دارم و در نهایت آنچه مردم می خواهند را منعکس می کنم. هنگام نوشتن داستان باید دید که آیا موضوع برای مردم اهمیت دارد یا نه، برای مردم جذاب است، برای مردم قابل لمس است و آیا با آن همدردی می کنند یا نه. ما هیچ وقت قصد نداریم فیلم بد بسازیم، اما در نهایت مثل پدر و مادرهایی که ممکن است بچه هایشان را اشتباه بگیرند و یکی را درست تربیت نکنند، برایمان اتفاق می افتد که فیلم مان پایان خوبی ندارد.

گفته می شود که فیلمسازان فرمولی برای تبدیل کمدی به فیلم های پرفروش پیدا کرده اند. اگر این درست است، این فرمول تا چه زمانی کار خواهد کرد؟

این حرف ها مزخرف است. فرمول نداره سینمای دنیا فرمول ندارد، پیچیدگی دارد و با چنان کارآمدی ساخته می شود که هیچکس نمی تواند تصور کند چه فیلمی می فروشد. البته من این را صریح رد نمی‌کنم، اما مطمئناً نمی‌گویم که آیا فرمول فیلم‌ها محقق شده یا نه، یعنی فیلم‌هایی که با مردم ارتباط برقرار می‌کنند. خصوصی برای استقرار و داشتن جذابیت خاص برای مردم، فروش خوبی خواهند داشت. اول از همه، داستان و درام داستان بسیار مهم است.

اینطور نیست که ارشاد فقط فیلم های کمدی اکران کند و همه آنها فروش خوبی داشته باشند مثلاً از عید امسال 3 یا 4 فیلم فروش خوبی داشته اند. اما فیلم هایی مثل «بی پاد» و «مست عشق» هم داشتیم که کمدی نبودند و فروش بالایی داشتند. این داستان است که بسیار مهم است.

آنها می گویند آمار فروش برخی فیلم ها جعلی است و می خواهند فیلمشان را یک فیلم پرفروش جلوه دهند، آیا این درست است؟

اینطور نیست که فروش 100 میلیاردی را 300 اعلام کنند، بلکه مشکلی وجود دارد و آن خرید بلیط است. افرادی هستند که بلیت فیلم خود را می خرند و تعداد فروش فیلم خود را افزایش می دهند تا فیلم خود را در رقابت حفظ کنند و آثارشان در بین پرفروش ها ظاهر شود. سندی دارم که فلانی برای فیلم خودش بلیت چند میلیارد تومانی خریده تا با فیلم پرفروش دیگری که با هم اکران کرده اند خارج نشود. البته این فقط در مورد برخی فیلم ها صدق می کند و نه همه، زیرا همه نمی توانند بلیط تهیه کنند. فیلم های ارگانیک اکثرا اینجوری هستن و عادت دارن خودشون بلیط بخرن.

چرا این کار را می کنند؟

به خاطر جاه طلبی و ماندن در چرخه اکران و می گویند رکورد را جابجا کردند.

کارگردان و فیلم را شما انتخاب می کنید یا کارگردان ها از شما می خواهند که تهیه کننده آنها باشید؟

بیشتر فیلم‌هایی را که ساختم، فیلمنامه را خودم انتخاب می‌کردم یا درخواست می‌کردم و سپس کارگردان را انتخاب می‌کردم، اما در بسیاری از موارد این کارگردان بود که فیلم‌نامه را می‌آورد و پس از توافق آن را تولید می‌کردیم.

یعنی اگر جوانان علاقه مند به کارگردانی به سراغ شما بیایند از آنها حمایت می کنید؟

خیلی ها پیش من آمده اند و جواب گرفته اند. خیلی ها آمدند و من متوجه شدم که چیزی در چنته ندارند، اما من با بسیاری از کارگردانان اولین بار کار کردم و حتی فیلمنامه را خودم برای برخی از آنها آوردم.

چه توصیه ای به تهیه کنندگان جوان دارید؟

تهیه کنندگان جوان باید این را در نظر داشته باشند، داستانی که انتخاب می کنند باید بسیار محبوب باشد. اگر داستان عامه پسند را انتخاب نکنند و مردم آن را دوست نداشته باشند، موفق نمی شوند و اگر بودجه داشته باشند، خراب می شوند. اگر تمام پول سرمایه گذاری می شد، هیچکس به آنها اعتماد نمی کرد.

البته الان اکثر تولیدکنندگان صاحب حق چاپ هستند، یعنی ما محصولی نداریم. تولیدکننده اول باید پول داشته باشد و بعد تجربه کند. پول و تجربه دست به دست هم می دهند. به نظر من خروجی اصلی تولیدکننده است.

آیا سرمایه گذار وظایف خود را به تولیدکننده محول می کند؟

بله اگر تهیه کننده مهارت نداشته باشد این اتفاق می افتد اما اگر حرفه ای باشد کارش را انجام می دهد مگر اینکه قبل از مرحله پیش تولید شرط بگذارند. اگر سینمای صدا بود نیازی به سرمایه گذار نبود و خود تهیه کننده هم باید سرمایه گذار باشد. قبل از انقلاب حتی یک فیلم هم نبود که سرمایه گذار را جذب کند. شاید برخی خارج از سینما با تهیه کننده شریک شده باشند اما در نهایت این تهیه کننده بود که تصمیم گرفت.

و حرف آخر…؟

امیدوارم رئیس سازمان سینمایی بتواند کار هنری و سینمایی را به خوبی انجام دهد و از او حمایت کنید.

گفتگو؛ احسان رستمیان