سیاست ترامپ در مواجهه با ایران و خاورمیانه / ترامپ رادیکال‌تر می‌شود؟
اقتصاد الکترونیک – محمد بیات; انتخابات ریاست جمهوری آمریکا قرار است در تاریخ 5 نوامبر 2024 بین رقیبان کاملا هریس از حزب دموکرات و دونالد ترامپ از حزب جمهوری خواه برگزار شود. در صورت پیروزی ترامپ، بازنگری در سیاست او در خاورمیانه برای کشورهای منطقه بسیار مهم است. با قضاوت بر اساس سخنرانی های اخیر دونالد ترامپ، به نظر می رسد که پیش فرض های ذهنی وی تغییر چندانی نکرده است و در نتیجه، سیاست های کلی او در قبال خاورمیانه کم و بیش مانند گذشته باقی مانده است. به عنوان مثال، با توجه به درگیری های اخیر بین اسرائیل و فلسطین، حمایت وی از رژیم صهیونیستی احتمالا ادامه خواهد یافت و ادغام تل آویو در خاورمیانه عربی تسریع خواهد شد. همچنین با توجه به انتقاد شدید از سیاست جو بایدن در قبال ایران، برنامه های تهاجمی تری نسبت به تهران در حال ظهور است. در مورد حضور نظامی، دولت ترامپ ممکن است انتخابی عمل کند. به گونه ای که حجم نیروها و پایگاه های نظامی خود را برای مقابله با یک گروه افزایش می دهد و نیروهای نظامی خود را از جایی که تهدید نمی کنند خارج می کند. در ادامه این یادداشت تلاش خواهیم کرد تا سیاست‌های احتمالی ترامپ را در صورت پیروزی در میدان انتخاباتی نسبت به کشورهای همپیمان ایران، کشورهای عربی خلیج‌فارس و کشورهای واسطه بررسی کنیم.
آیا امکان امضای توافق هسته ای با دولت ترامپ وجود دارد؟
برخی از کشورهای عربی شرقی مانند عراق و سوریه به دلیل اینکه متحدان ایران محسوب می شوند. آنها تحت تأثیر سیاست های تهاجمی آمریکا هستند. در صورت پیروزی احتمالی ترامپ، بدون شک موضوع خروج این کشور تا سال 2026 یکی از اولویت های سیاست خارجی حزب جمهوری خواه خواهد بود. ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود پس از خروج از برجام، تمام تلاش خود را برای اعمال فشار بر ایران انجام داد. از نظر اقتصادی، تحریم های نفتی، بانکی و صنعتی بر اقتصاد ایران اعمال می شود. وی در بخش نظامی نیز بارها نیروهای ایرانی را در داخل و خارج از مرزها تهدید کرد و در نهایت با ترور سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی، تهدید خود را به صورت کاملاً عملی به نمایش گذاشت. ترامپ با چنین اقداماتی به دنبال تضعیف ایران در منطقه و شکست آن در برنامه هسته ای خود بود. به نظر می رسد اگر سیاست های کلی ایران تغییر نکند، به احتمال زیاد ترامپ در صورت پیروزی، ایران را دشمن خود معرفی خواهد کرد. از سوی دیگر، سیاست ترامپ در قبال سوریه و عراق ممکن است مانند گذشته ادامه یابد و از این دو کشور برای اعمال فشار بر ایران استفاده کند. به طوری که در صورت لزوم با وجود کاهش نیروهای نظامی در خاورمیانه، حضور نظامی خود را در این کشورها افزایش داده و در صورت لزوم روابط خود با احزاب مخالف جمهوری اسلامی را به روابط تعاملی در داخل این کشورها تبدیل خواهد کرد. .
کشورهای سنی محافظه کار امیدوارند پیروزی ترامپ را تکرار کنند
سیاست ترامپ در قبال کشورهای خلیج فارس از اصل حمایت از متحدانش پیروی می کند. زیرا ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود روابط خود را با این کشورها در بسیاری از زمینه های اقتصادی، نظامی و سیاسی گسترش داد. او احتمالاً در صورت پیروزی در انتخابات 2024 به تقویت روابط با متحدان خود ادامه خواهد داد، به عنوان مثال، سیاست ترامپ در قبال امارات متحده عربی و عربستان سعودی دوجانبه است. امارات متحده عربی و عربستان سعودی دو کشوری هستند که از نظر سنتی دارای منابع انرژی هستند و این امر آمریکا را به ایجاد رابطه نزدیک با این کشور سوق می دهد و در ازای خرید انرژی از این دو کشور، آمریکا اقدام به فروش انرژی می کند. تجهیزات نظامی و تسلیحات به آنها بر اساس نیازهایشان. ترامپ در بیانیه‌ای در سال 2018 در واشنگتن پست گفت: اگر به این نتیجه برسیم که تعدادی نیروی نظامی در منطقه خاورمیانه حضور خواهند داشت، دلیل آن حضور اسرائیل و وجود نفت در این منطقه است. اما سیاست ترامپ در امارات ممکن است در قالب افزایش سرمایه گذاری در امارات بیش از پیش باشد. چرا که توسعه صنعت گردشگری، افزایش بی سابقه شرکت های هواپیمایی و رشد مراکز تجاری و غیره در امارات، باعث شد که آمریکا نگاهی متفاوت به آن داشته باشد و به دنبال افزایش حضور خود در این کشور باشد. از نظر سیاسی، در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، امارات متحده عربی یکی از قوی ترین پایه های پیمان آبراهام بود. به نظر می رسد در صورت حضور ترامپ، آمریکا سیاست های خود را در خاورمیانه از طریق امارات اجرا خواهد کرد، زیرا متحد قدیمی خود است. علاوه بر این، با توجه به حمایت ترامپ از طرح 2030 عربستان سعودی، در صورت پیروزی در انتخابات، احتمالاً حمایت اقتصادی گسترده تری از برنامه های توسعه عربستان سعودی نشان خواهد داد. علاوه بر این موضوع، واشنگتن همچنین به دنبال عادی سازی سریعتر روابط بین ریاض و تل آویو خواهد بود.
برخی از کشورهای منطقه مانند کویت و اردن از منظر روابط راهبردی و نقش میانجی آنها در روابط کشورهای این منطقه برای آمریکا مهم هستند. «کمپ بوهرینگر» و «کمپ آرویجان» از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی کویت هستند که نیروهای آمریکایی در آن حضور دارند و برای تأمین منافع آمریکا (خرید نفت)، چه دموکرات‌ها و چه جمهوری‌خواهان، مهم هستند. از سوی دیگر، پایگاه هوایی اردن در مواقع اضطراری مانند حمایت از رژیم صهیونیستی حائز اهمیت است. بنابراین حتی اگر شاهد سیاست کاهش نیروهای نظامی ترامپ در خاورمیانه باشیم، اهمیت این نوع پایگاه برای آمریکا کاهش نخواهد یافت. از سوی دیگر کویت گاهی نقش میانجی را در کشورهای عربی ایفا می کرد. مانند آنچه در سال 2017 در روابط قطر با عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر رخ داد و در این زمان کویت تمام تلاش خود را برای امضای توافقنامه بین دو طرف درگیری انجام داد. اردن معمولا برای مقابله با آوارگان سوری و فلسطینی از آمریکایی ها حمایت مالی و نظامی دریافت می کند و در نتیجه و برای جبران این موضوع، اردن نقش میانجی را در روابط اسرائیل با سایر کشورهای خاورمیانه می پذیرد. این موضوع ترامپ را بر آن می دارد تا برای دستیابی به منافع خود در خاورمیانه از جمله گسترش پیمان آبراهام، توجه ویژه ای به کشورهای اردن و کویت داشته باشد.
توسعه منشور آبراهام در صورت انتخاب مجدد ترامپ در سال 2024
سیاست ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات، پیامدهای متفاوتی برای ایران در پی خواهد داشت و از این رو مستلزم تصمیم سنجیده تری از سوی عوامل رژیم است. علاوه بر این، سیاست کلی ترامپ در قبال سایر کشورهای خاورمیانه مبتنی بر حفظ منافع کلی است و حفظ متحدان سنتی آمریکا برای ترامپ مهم بود. به احتمال زیاد ترامپ سفرهای خود به خاورمیانه را دوباره با ایران، امارات و اسرائیل آغاز خواهد کرد. حتی در برخی موارد ممکن است ترامپ بدون هیچ توجیهی روابط خود را با برخی کشورهای منطقه افزایش دهد، زیرا نمی خواهد جای خود را به رقبای خود یعنی چین و روسیه بدهد. به همین ترتیب، با توجه به رویدادهای اخیر بین اسرائیل، حماس و حزب الله، ممکن است شاهد رویکرد افراطی تر ترامپ در برخورد با خاورمیانه باشیم.
