بی‌ محلی به زبان محلی به شیوه نمایندگان محلی/ طراحانی که در جلسات دفاعیه حاضر نمی‌شوند – تابناک

دقیقا چهار سال پیش در چنین روزی خبر تصویب طرح آموزش زبان های محلی در کمیسیون آموزش مجلس اعلام شد و البته پس از مدتی این موضوع به فراموشی سپرده شد.

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی تابناک. در چهارمین سالگرد تصویب دستورالعمل آموزش زبان های محلی در کشورمان که در آن زمان دچار فراموشی و مسکوت شد، طرحی با همین نام و شعار بار دیگر در کمیسیون آموزش مجلس تصویب شد.

با توجه به غنا و ارزش‌های استثنایی زبان‌های محلی و قومی در ایران، اما برای ششمین بار در 23 سال گذشته، نمایندگان طرحی را برای آموزش زبان‌های محلی در مجلس مطرح کردند. این طرح پیش از این پنج بار مطرح شده بود و در طی آن مراحل نمایندگان طراح به تایید و اجرای آن ادامه ندادند و حتی در جلسات دفاع و توجیه شرکت نکردند.

طرحی قبل و بعد در قانون اساسی تصویب شد که در آن آموزش زبان های محلی رایگان است و به استثنای شیوه های اجرا و دستورالعمل های لازم، نیازی به تصویب چنین طرحی نیست. اما اینکه چرا ارائه، تصویب و گاهی فراموش می شود جای سوال دارد.

قرائت های ویژه از ماده 15

شاید تفاسیر و تفاسیر متفاوت از اصل 15 قانون اساسی باشد که شرایط را برای تصویب نهایی چنین طرحی فراهم نکرده است. در سال 2019 این طرح توسط تعدادی از نمایندگان مطرح شد، سپس به فراموشی سپرده شد و بحث های زیادی پیرامون آن صورت گرفت. برخی گفتند: قانون اساسی اصولاً آموزش زبان های محلی را به عنوان وظیفه آموزش و پرورش و آموزش عالی ذکر نکرده است، بلکه آموزش و ترویج رایگان آن را در کنار زبان فارسی و ادبیات آن لحاظ کرده است. اکنون که آموزش این زبان ها رایگان است و در بسیاری از مناطق و یا از طریق مؤسسات آموزشی قابل تدریس است، به دلیل اصل 15 قانون اساسی دیگر نیازی به اجبار آموزش و پرورش یا دانشگاه نیست. بنابراین هیچ تکلیفی برای مدارس وجود ندارد.

اما حامیان این طرح به الزامات امنیتی و کمک به همگرایی ملی به عنوان اهداف تلاش های خود اشاره می کنند. قابل تأمل است که در جبهه مخالفان نیز از همین بحث استفاده می شود و این گونه طرح ها را دلیلی برای اختلافات و مشکلات امنیتی در کشور می دانند.

علی رضا منادی سفیدان نماینده تبریز است و در دوران ریاست کمیته آموزش، تحقیقات و فناوری شورای اسلامی همواره چنین طرحی نیمه کاره دنبال می شد. منادی سودان این بار با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد که ترویج و حفظ فرهنگ و زبان های محلی و قومی گامی اساسی برای حمایت از حقوق اقلیت ها و تامین تنوع فرهنگی در کشور است. وی افزود: تصویب و اجرای نهایی این طرح می تواند تاثیرات مثبتی در افزایش تفاهم و همکاری اقوام مختلف ایران داشته باشد و به حفظ و گسترش میراث فرهنگی و زبانی کشور کمک کند.

طولانی ترین ماه تاریخ!

منادی سفیدان در سال 1401 هجری قمری اعلام کرده بود که کمیسیون معارف مجلس، فرهنگستان زبان و ادب فارسی را موظف کرد تا ظرف یک ماه، زبان محلی شهرها و استانها را تعیین و محتوای آموزشی آنها را تهیه کند! بیش از دو سال از آن روز می گذرد و این تنها سی روز از تاریخ است که دو سال طولانی به طول انجامیده است.

عجیب تر این است که منادی رئیس سازمان آموزش و تحقیقات همزمان از عدم همکاری امضاکنندگان این طرح برای رسیدن به نتیجه آن خبر داد و حتی در جلسه فوق العاده ای که قرار بود برگزار شود، شرکت نکردند. برای دفاع از این طرح برگزار شد! در آن زمان گفته می شد که وزارت آموزش و پرورش موظف شد از سال تحصیلی 1402-1403 ترتیبی اتخاذ کند تا ادبیات و زبان ملیت ها در کشور به تفکیک هر منطقه در دو رشته انتخابی و پودمانی تدریس شود. دروس، یعنی هفته ای دو ساعت در پایه های هفتم و دهم.

سوابق ضعیف نمایندگان مجلس در پیگیری این طرح

پیشنهادات مربوط به اصل 15 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که به آموزش زبان های محلی و قومیتی اشاره دارد به سال های مختلف باز می گردد. این طرح به هر دلیلی در چند مرحله مطرح شده و به هر دلیلی اجرایی نشده است.

1380: برای اولین بار به صورت جدی و رسمی طرح آموزش زبان های محلی در مجلس ششم مطرح شد که در آن زمان این طرح به تصویب نرسید.

1390: طرح آموزش زبان های محلی و قومیتی در مجلس نهم به تصویب رسید اما به دلیل اجرا نشدن آن نتیجه ملموسی نداشت.

1395: طرح آموزش زبان های محلی مجدداً در مجلس دهم مطرح شد که نیاز به بررسی بیشتر دارد و پیگیری نشد.

1400: طرح آموزش زبان های محلی دوباره در مجلس یازدهم مطرح شد و تعدادی از نمایندگان آن را امضا کردند.

1401: این طرح مورد بازنگری و حمایت تعداد بیشتری از نمایندگان قرار گرفت.

سال 1403: …

محلی به سبک بازیگران محلی

با چنین سابقه ای، اگر بگوییم غفلت اصلی از زبان محلی توسط نمایندگان محلی و وکلای مناطقی که این زبان ها را دارند که اتفاقاً زبان های بسیار قدرتمندی با ادبیات بسیار قوی هستند، صورت گرفته است. اشتباه است؟ چه معیار و ضرورتی را رعایت نمی کنند تا چنین موضوع مهمی که به پیشرفت فرهنگی کشور کمک می کند در حاشیه گذاشته شود و در سردرگمی بماند؟

طبق آمار حدود 53 درصد دانش آموزان کشورمان دو زبانه هستند و این میزان اهمیت برنامه ریزی برای تحصیل به زبان مادری علاوه بر زبان فارسی را نشان می دهد. اما اگر این پروژه بهانه‌ای سیاسی و بهانه‌ای برای طرح مسائل دیگر باشد، دچار همان شرایط تکراری می‌شود و نباید امید زیادی به آن داشت.

این بار در حالی که نمایندگان شورای اسلامی مشغول بررسی لایحه قانون بودجه 1404 هستند، بار دیگر چنین طرحی مطرح می شود. نمایندگانی که از 45 سال تعلیق این اصل در قانون اساسی گلایه دارند باید بدانند که طرح مربوطه 23 سال است که توسط آنها و همکاران سابقشان اجرا می شود و نتیجه آن اتلاف وقت و اتلاف هزینه در مجلس نیست. این تاریخچه طرح آموزش زبان های محلی در مجلس است که در کنار سایر عوامل احتمالی، مشکلی در کار نمایندگان وجود دارد.