بتن‌ریزی در محوطه باستانی بیشاپور! – یورنا

شهر بیشاپور ساسانی که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، هفته گذشته با تصمیم اداره کل میراث فرهنگی استان فارس دستخوش اقدامی عجیب شد. بتن ریزی محوطه میراث جهانی بیشاپور در محوطه این شهر ساسانی انجام شد، در حالی که معمولاً از سازه های سبک با پوشش چوبی برای ایجاد راه دسترسی در محوطه های باستانی که دارای طبقه باستانی بدون اتصال قوی به زمین هستند، استفاده می شود. این روش قبلاً در سایت ثبت شده بین المللی شوش و سایت میراث جهانی شهر سوخته استفاده شده است.

اما همانطور که صدای میراث اعلام شده، افشین ابراهیمی که پیش از این در میراث جهانی پارسی و پاسارگاد کار می کرد، برای نظارت بر مرمت آثار سنگی شوش، مدتی راهی شوش، پایتخت زمستانی هخامنشیان شد. این محوطه باستانی اکنون معاون فرهنگسرای استان فارس و با حفظ سمت مدیریت پایگاه جهانی بیشاپور، با ارائه پیمانکار، مجوز ساخت شهر ثبت جهانی را صادر کرد. بیشاپور.

در واکنش به این اقدام عباس مقدم یکی از باستان شناسان سرشناس ایرانی در گفت و گو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: زمانی که ضوابط یک محوطه باستانی و ثبت جهانی مشخص می شود و مساحت و حریم آن مشخص می شود، به این معنی است که دیگر هیچ. مداخله در آن منطقه ممکن است بدون مجوز انجام شود.

این باستان شناس پیشکسوت در خصوص ریختن و تجمیع بخشی از محوطه ثبت شده بین المللی ساسانی بیشاپور گفت: درست است که مداخلات میراث فرهنگی مانعی ندارد اما هر کاری یک اصل دارد و در محوطه ای مانند بیشاپور نمی توان آن را انجام داد. ایجاد جاده دسترسی و سهولت بازدید برای بازدیدکنندگان و به هزاران دلیل.

وی بیان کرد: ریختن بتن در حوزه ثبت جهانی به هیچ وجه معنا ندارد زیرا راه حل کاملی وجود دارد. با روش های مورد استفاده در سایت های مهم دنیا آشنا شوید و اگر نمی خواهید به آن منابع مراجعه کنید، از روش های اولیه ای که در سایت های دیگر ایران مانند شوش، محوطه باستانی ابریشم تا مقدم انجام شده است، استفاده کنید. سایت هایی مانند سیلک و شوش چون راهی برای ایجاد بازدیدکننده وجود دارد از الوارهای چوبی استفاده می شود و قابل برگشت است به طوری که اگر کاشفان و مرمتگران بخواهند در این مناطق به کاوش یا بازسازی بپردازند به راحتی جمع آوری می شود اما زمانی که استفاده می کنید بتن، به این معنی است که شما در یک منطقه جهانی و باستانی پیچیدگی دائمی ایجاد کرده اید و این نوع تجاوزات غیرعاقلانه است و برای سایت های قدیمی مناسب نیست.

این باستان شناس ادامه داد: حتی اگر پایگاه بین المللی بیشاپور و اداره میراث فرهنگی به چوب دسترسی نداشته باشند، می توانند از سنگ ریزه های قابل جداسازی استفاده کنند تا یک خط محافظ چوبی قرار داده و در کنار آن سنگریزه ریخته شود که در در صورت حفاری، مرمت و حفاظت، این سنگ ریزه ها را می توان به راحتی جمع آوری کرد.

وی گفت: این اقدامات و تصمیمات ادارات میراث فرهنگی به شدت ناجوانمردانه است هزینه و بیشترین مداخله می توان تصمیم درستی برای این مناطق گرفت.

اکنون بیش از یک کیلومتر بتن به تنهایی در کف کاخ و شهر قدیمی بیشاپور ریخته شده که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. گفته می شود روی تالار چیلیپا، تالار موزاییک و راهروهای شهر باستانی بیشاپور به عرض 2.5 متر و ارتفاع 15 تا 20 سانتی متر بتن ریخته شده و مسیر بتنی تا ورودی معبد آناهیتا ادامه دارد. نکته جالب اینکه پیمانکار این پروژه همان شخصی است که سقف بازار وکیل شیراز را تحت عنوان مرمت و مقاوم سازی تعمیر کرده است.

شهر باستانی بیشاپور توسط شاپور اول ساسانی در سال 266 پس از پیروزی شاپور اول ساسانی بر والرین امپراتور روم تأسیس شد. شاپور دستور داد شهر بیشاپور را در منطقه ای خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشید بنا کنند. این جاده در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و اشترک را به شوش متصل می کرد و بعدها تبعیدی برای امپراتور شکست خورده روم و هزاران نفر از همراهانش در جنگ با پادشاه ساسانی شد. این شهر توسط مهندسان اسیر رومی به سبک شهرهای یونانی طراحی شد و معماری آن به Opsa Debir و پسرش که معمارانی از سوریه در آن زمان بودند، سپرده شد.

شاپور اول ساسانی پس از پایان ساختن شهر بیشاپور از زیبایی آن چنان شگفت زده شد که هدایای زیادی به اوباس و پسرش تقدیم کرد. شهر باستانی بیشاپور تنها شهر باستانی ایران است که تاریخ ساخت آن بر روی دو ستون باقی مانده از این شهر نوشته شده است و به همین دلیل تنها شهر باستانی و با سابقه کشور است.

97 درصد شهر باستانی بیشاپور کاوش نشده است

شهر باستانی بیشاپور در دو مرحله کاوش شد، یک بار توسط رومن گرشمن و یک بار توسط علی اکبر سرفراز. اما این کاوش‌ها تنها 3 درصد از این منطقه را شامل می‌شود که در فهرست میراث جهانی ثبت شده است و 97 درصد از این شهر باستانی هنوز در زیر خاک مدفون است. اکنون اداره میراث فرهنگی استان فارس مجوز بتن ریزی در این محوطه باستانی را صادر کرده است به شرطی که کف تالارهای کاخ بیشاپور هنوز کاوش نشده باشد و در کاوش های اولیه این اثر جهانی رنگارنگ باشد. موزاییک هایی کشف شد که برخی از آنها در موزه لوور و برخی در کابینت های موزه ایران نگهداری می شود.

در گزارش های علی اکبر سرفراز آمده است که در ترانشه هایی به ابعاد ده متر در ده متر که در همان مقطع بتنی ایجاد شده بود، کاوش های باستان شناسی انجام شد. سرفراز همچنین در گزارش خود از کاوش شهر بیشاپور ساسانی اشاره کرد که در ترانشه های پشت دیوارها، برج ها و باروهای شهر بیشاپور آثاری از دوران ایلامی و در ترانشه های داخل شهر و شهر کشف شد. بالکن های معرق، تالار تشریفات کاخ بیشاپور و موزاییک های رنگارنگ تاریخی کشف شد.

این موزاییک های رنگارنگ، نوازندگان چنگ زن و مرد و همچنین حیوانات افسانه ای را به تصویر می کشند. مجسمه هایی نیز در داخل ستون های دیوارها یافت شد که یکی از آنها مجسمه مرمرین یک زن بود. گریشمن همچنین در یکی از سنگرهای داخل شهر یک آتشدان پیدا کرد که اکنون با بتون پوشیده شده بود و در آنجا به اشتباه اعلام کرد که شهر باستانی بیشاپور یک آتشکده است. بعدها سرفراز با کاوش در معبد آناهیتا به او اطلاع داد که این مکان آتشکده نیست و با توجه به یافته های مربوط به الهه آب و معبد آناهیتا، حتی قبل از دوره ساسانیان نیز در این منطقه زندگی وجود داشته است.

در اندک کاوش‌های باستان‌شناسی شهر باستانی بیشاپور که در سال 1376 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت، به همراه موزاییک‌های کف رنگارنگ آثار ایلامی، مهر و تبریزینی شبیه به تبریز لرستان یافت شد. این محوطه همچنین دارای لایه هایی از نقاشی های دوره اشکانی است.

اکنون اداره میراث فرهنگی استان فارس بدون توجه به مخالفت کارشناسان میراث فرهنگی شهرستان کازرون اقدام به ریختن بتن در محوطه ای کرده است که 97 درصد آن هنوز کاوش باستان شناسی نشده و مشخص نیست. آیا آثاری از موزاییک های رنگارنگ از ذخایر فرهنگی آن دوره در زیر آن وجود دارد، آیا آثار تاریخی وجود دارد یا خیر؟