آیین‌های ایرانی حاجت‌خواهی در ۱۳ رجب – یورنا

به گزارش «یورنا» به گزارش «ایسنا»، امین الله علیمرادی با اشاره به اینکه ماه رجب یکی از سه ماهی است که در کنار شعبان و رمضان، ماه خدا نامیده می شود، اظهار کرد: ماه رجب یکی از سه ماهی است که ماه خدا نامیده می شود. میشوند گفت: در آغاز، میانه و پایان آن، رویدادهای مذهبی و مذهبی فراوانی به چشم می خورد که در فرهنگ مردم ایران شکلی آیینی به خود گرفته است. از جمله این اعیاد، میلاد امام محمد باقر (ع) در اول ماه رجب، ولادت امام هادی (ع) در روز دوم ماه رجب، لیلا رغائب در اولین شب جمعه ماه رجب است. ماه رجب روز ولادت حضرت علی (رض) در 13 رجب، وقایع ایام بیدو اعتکاف و ام داود در نیمه این ماه، مراسم بعثت پیامبر (ص) در 17 یا 27 رجب. (به روایت اهل سنن و شیعه) و مذهب عجب العجب در آخرین روز ماه رجب و شب اول ماه شعبان.

وی افزود: در این میان میلاد حضرت علی (رض) در فرهنگ شیعه ایران با آداب مختلف و مفصلی از جمله جشن میلاد، نورافشانی و آذین بندی، پوشیدن لباس نو، تبریک، دعوت، جشن، مدیحه سرایی برگزار می شود. و ولادت، سخنرانی، توزیع شیرینی و شیره، تبادل هدایا، جشن وقایع خالق، دیدار با سادوت، هدیه دادن، نامگذاری جدید. کریسمس، دیدار و جشن روز پدر.

از ایشیحرام چه می دانید؟

این پژوهشگر سرشناس فرهنگی به تبیین برخی از جلوه های مراسم میلاد حضرت علی (رض) در ایران پرداخت و گفت: در قلاتین نوبرانی سووه، روز سیزدهم رجب روز «ایشی حرم ایشی حرم» است. یعنی بر اساس باورهای قدیمی مردم این منطقه، کار در این روز حرام و گناه است. بنابراین روز عاشورا حسینی و رحلت پیامبر(ص) «اشاهیحرام» محسوب می شود.

وی افزود: در برزک کشون در قدیم خیابان ها و معابر را با چراغ های موشی و سپس با بادگیر تزئین می کردند، اما اکنون با چراغ برق، مهتابی و تزئینات مدرن خیابان ها و معابر را روشن و تزئین می کنند. در قدیم به جای لباس ها و پرچم های امروزی، قالی یا فرش های کوچک بر درب خانه ها می آویختند و مراسم بسیار زیبایی برگزار می شد. از آنجایی که در آن زمان مساجد زیادی وجود نداشت، بیشتر این مراسم در مساجد چهار جانبه برگزار می شد. این خانه های چهار ضلعی به شکل خانه ای قدیمی مربع و مستطیل شکل با تیرهای چوبی و راهرویی بسیار زیبا است که برای مردم مقدس و مهم بوده و مردم به آن اعتقاد داشتند. در این روز صدها روسری سبز در اطراف دستگردی کوم آویزان می شود.

این پژوهشگر فرهنگ عامیانه ادامه داد: در روستای تیان نوبرانی ساوه مردم روستا از طریق شخصی به نام چاوش مردم را از ولادت حضرت علی (ره) آگاه می کردند. در بیجار روش دعوت مهمان از طریق کارت دعوت یا تلفن می باشد. همچنین این امکان وجود دارد که به یک سلبریتی اطلاع دهید تا همه را دعوت کند. این شخص «دانگ کر» نام دارد.

به گفته وی، شب سیزدهم رجب در اسفرورین بویین زهرا به «عید امام» معروف است و بیشتر مردم در این روز جشن می گیرند.

توجه ویژه کشتی گیران به میلاد حضرت علی (ع)

علی مرودی با بیان اینکه در شهر همدان جشن میلاد امیرالمومنین علی (ع) علاوه بر مساجد، در خانه‌های نظامی و در میان رزمندگان و قهرمانان از شکوه و نفوذ خاصی برخوردار است، گفت: مساجد و خانقاه ها برای جشن میلاد حضرت علی (ع) و روز بعثت پیامبر (ص) تمیز و آماده می شوند. مربیانی از مناطق دیگر دعوت می شوند و از فضیلت و اهمیت این ایام بزرگ و خجسته (میلاد حضرت علی (ع) یا مبعث پیامبر (ص)) صحبت می کنند و سپس با شیرینی از حاضران پذیرایی می کنند. همچنین در این روز جشنواره گلریزون در بیشتر زورخانمی های شاهرود برگزار می شود و برای نیازمندان و زندانیان کمک جمع آوری می کنند.

وی درباره آداب سیزدهم رجب در نهاوند نیز توضیح داد: در این شهر کسانی که «سید» دارند در خانه هایشان مولود می گیرند و روی سر میهمانان شیرینی و شکلات می ریزند و کسانی که نیاز دارند شکلات و شکلات ببرند. اگر حاجتشان برآورده شود، سال بعد آن را به همان خانه می برند و روی مهمان ها می ریزند. از سوی دیگر به مناسبت میلاد حضرت علی (ع) در مساجد و تکیه ها و منازل شهر به مدیحه سرایی و مدیحه سرایی میلاد حضرت علی (ع) پرداختند، مراسمی که تا کنون بدون تغییر باقی مانده است. تا کنون

صداهای تولد و موجودات

این پژوهشگر فرهنگ عامیانه درباره اشعار و ابیاتی که در روز میلاد حضرت علی (ر) در نقاط مختلف کشور خوانده می شود، گفت: «علی» یکی از ابیاتی است که بر برج سردار کهگیلویه خوانده می شود. گویم علی جویم/علی راه ایمانم/علی جان «جنانم» است در بیجار آهنگ های شاد می نوازند و طبل می زنند و کریسمس می خوانند تا کریسمس را جشن بگیرند. مردم نیز جمع می شوند و با کف زدن و هلهله، محبت خود را به اهل بیت(ع) نشان می دهند. در ساری در جشن میلاد حضرت علی(ع) بیشتر این مداحی را می خوانند: «علی رود درویش است/علی دشمن اندیشه آنهاست/علی جان من است». آغاز ایمان است / علی جان من است / علی راهنمای راه من / علی جانم، علی جانم.

وی ادامه داد: در شهریزا در روز میلاد حضرت علی (رض) اشعار مرحوم الهی قمشایی خوانده می شود که معروف ترین آن با این بیت آغاز می شود: «در 13 رجب عیانشاهی دین ظهور کرد/ کعبه است. قبله صالحان.» در این روز آیات زیبایی در سراسر ایران خوانده می شود.

رسمی برای اولین فرزندان خانواده

به گفته علی مرادی، در روز میلاد حضرت علی (ع) توزیع شربت، شیرینی، چای، شیر، شیرینی، شکلات، خرما، بستنی، میوه، کیک، کلوچه و … رایج بود. و محله ها به شیوه این روز احترام می گذارند. اما در بعضی جاها به آداب و رسوم خاصی هم مربوط می شود; در سووه مرسوم است که پسر بزرگ خانه شیره بدهد; اگر فرزند اول پسر است شیره را بین مردان و اگر دختر است بین زنان تقسیم کند.

وی با اشاره به سنت رد و بدل شدن هدایا از جمله پول تمبر در روز میلاد حضرت علی (رض) گفت: دادن پول با کتیبه ها و علائمی مانند «علی معال حق و حق ما علی»، «علی ولی الله»، «زودروز». «مبارک علی بن ابیطالب»، «ملا را نشناختم، این علی ملا است»، «لا فتی الا علی لا سیف الی ذوالفقار» و … در گذشته هدایای دیگری غیر از دادن پول تمبر رد و بدل می شد که مردم به برکت درآمدشان آن را می گرفتند.

این پژوهشگر فرهنگ عامیانه در ادامه بیان کرد: در چنین روزهایی معمولاً افراد تازه داماد و فرزندان مورد محبت اطرافیان قرار می گرفتند. در حال حاضر در برخی جاها مرسوم است که در روز میلاد حضرت علی (رض) به افرادی که نامشان علی است هدیه می دهند. کودکان نیز در روز میلاد حضرت علی (رض) از بزرگترها عیدی می گیرند.

وی افزود: مردم روستای میاندا شهرستان فاسو در روز میلاد حضرت علی (ع) در مسجد جمع می شوند و هدایایی از بانیان این دیدار دریافت می کنند که خیرین نیز تحت پوشش قرار می گیرند. سپس هدایایی به فرزندان مجرد یا کسانی که پس از سال ها صاحب فرزند شده اند اهدا می شود.

از نگاه به تقویم تا اشکش روز سیزدهم رجب

علیمرودی با اشاره به اینکه مردم با آن روز تلاش می کنند تا از فیض و برکات آن در روزهای مهم و مهمی مانند میلاد حضرت علی (ع) برای انجام انواع کارهای مهم زندگی برخوردار شوند، تصریح کرد: ازدواج و عروسی، ختنه، تجارت، مسافرت، بریدن لباس، دوخت چادر زنان، خرید و خانه تکانی، نامگذاری فرزندان و سایر کارهای خیر مانند زمان پرداخت خمس و زکات. آنها امروز این کار را انجام می دهند.

وی درباره صدقه و نذوراتی که به مناسبت میلاد حضرت علی (رض) توزیع می شود، گفت: صبح روز سیزدهم رجب تکیه حیدری کشمیری بیش از پنج هزار نفر در صبحانه به حلیم می دهند. صبح در این روز، حضرت امام جعفر صادق (ع) در حسینیه حلیم آرام می گیرد. همین طور در مرجعیت امام سجاد علیه السلام و برخی دیگر از حسینیان و تقیه ها ثابت شده است و به مردم صبحانه حلیم می دهند که مردم هم می خورند و هم حلیم با خود می برند. این حلیم تقریباً شبیه مدرسه مشهد است که اهالی آن را بسیار دوست دارند. همزمان غذای علی در خانه ها پخته می شود. این آش که به معنی جو است در بین خانم هایی که صبح یا عصر سیزدهم ماه رجب آن را می پزند و بین خود تقسیم می کنند بسیار محبوب است. البته اگر آقایان به دستشان برسد حتما این سوپ را می خورند.

این پژوهشگر فرهنگ عامیانه ادامه داد: برخی از زنان همسایه ها و اقوام را به آشپزی و کمک دعوت می کنند و پس از خواندن مادو، هر آنچه را که نذر کرده اند مانند کیک، آب میوه، چای، پوست زرد و شکلات در میان حاضران با احترام تصمیم می گیرند. توزیع می کنند و به آنها خدمت می کنند. کسانی که به دلیل کسالت نمی توانند بیایند به خانه می برند، زیرا معتقدند این ظروف برکت دارد و بیمار شفا می یابد.

وی افزود: در شهر گرگون در قدیم برخی از زنانی که بچه دار نمی شدند یا بچه هایشان بعد از تولد فوت می کردند; پدر یا مادر، پدربزرگ یا مادربزرگ نذر کرده اند در روز میلاد حضرت علی (ع) یا در ایام تعطیلات ماه رجب یک تا سه روز روزه بگیرند تا فرزندشان سالم باشد یا خداوند به آنها سلامتی عنایت فرماید. و فرزند وفادار

«دومی علی» و همسایه هایی که «آرد» قرض می دهند!

علیمرودی با اشاره به اینکه در شب سیزدهم رجب سفره مخصوصی به نام سفره علی (ع) پهن کردند، گفت: وقتی سفره علی (ع) را پهن می کردند روی آن کشمش، حلوا، آرد، نان و شیرینی می گذاشتند. و بالاخره سفره نان و حلوا و شیرینی و کشمش بین همسایه ها تقسیم می شود و سر سفره ها آرد را تا سال بعد نگه می دارند و دو تا یک روز قبل از ولادت حضرت علی (ع) آرد. با دو عدد تخم مرغ و چهار حبه سیر (حدود 75 گرم) ماست مخلوط می کنند و از آن کیکی به شکل نام مبارک حضرت علی (ع) درست می کنند. ع) و سر سفره می گذارند البته هنوز هم قسمتی از آرد را برای سال بعد می گذارند و گاهی مقداری از این آرد را به همسایگان قرض می دهند، چون معتقدند این آرد برکت است.

به گفته وی، مردم نهاوند روز میلاد حضرت علی (ع) را به گویش خود «شوشه» می نامند و طایفه ای خاص در این منطقه این مراسم را برگزار می کنند.

وی در توضیح این مراسم گفت: این نذر را نزد سید برد و بر آن نماز خواند. سپس قسمتی از آن بین همسایه ها تقسیم می شود و بقیه با خانواده خورده می شود.

نذر را حتی با یک برگ سبز ادامه دهید!

این پژوهشگر فرهنگ عامیانه گفت: مردم همدان در این روز زردک و آگردک که نوعی نان شیرین است پخته و بین خانواده و همسایگان توزیع می کنند. در گذشته به جای نذری، پوست زرد و زردچوبه، خوراکی هایی مانند تخم مرغ، شیرینی یا شکر می گذاشتند و اگر غذا نداشتند به جای نذری، برگ سبز می گذاشتند، زیرا معتقد بودند. تا قربانی مبارک باشد و ادامه یابد و خشک نشود.

داستان یک سنت جدید روز پدر

وی با بیان اینکه علاوه بر آداب و رسومی که از سال های گذشته در بین مردم مرسوم بوده است، در چند سال اخیر آیین دیگری وارد آیین های ماه رجب شده است و آن روز پدر است که مصادف با سیزدهمین سالگرد آن است. . رجب گفت: در این روز معمولا اعضای خانواده برای پدرشان هدیه ای تهیه می کنند تا از زحمات پدر برای سعادت و سعادت خانواده تشکر کنند. مراسم جشن و شکرگزاری معمولاً در شب سیزدهم رجب برگزار می شود. علاوه بر این، کسانی که خود پدر هستند و پدرشان در قید حیات است، برای پدرشان هدیه ای تهیه می کنند و با فرزندانشان به خدمت پدربزرگ می روند و هدایا را به پدربزرگ تقدیم می کنند. بیشتر اوقات همه در خانه پدربزرگ دور هم جمع می شوند و در حین هدیه دادن به آنها خوش می گذرد. امروزه این مراسم با شور و شکوه فراوان در اکثر خانواده ها مرسوم و سنتی شده است و از فواید آن شادی اعضای خانواده و ایجاد شبی طولانی و خاطره انگیز است. در نقاط مختلف کشور افرادی که پدرشان فوت کرده با دسته گل بر سر مزار پدر می روند و به او خرما و شیرینی می دهند.

علیمرودی در پایان گفت: در سایر شهرهای ایران نیز رسم است که در روز پدر به پدران هدیه می دهند. بنابراین دخترانی که داماد دارند هدایای زیبایی برای عروس خود تهیه می کنند و هرکسی با توجه به توان مالی خود این جشن را جشن می گیرد و قدردانی می کند. در گناباد علاوه بر خرید کادو برای پدران و شوهران، برای تازه دامادها نیز هدیه تهیه می شود و عروس در مجلس شبی که به همین مناسبت برگزار می شود به داماد هدیه می دهد.